Częstochowa będzie musiała dołożyć w tym roku ponad 140 mln zł do oświaty. Rząd obniżył jeszcze planowaną subwencję oświatową dla naszego miasta na 2023 r. o ponad 1,2 mln zł.
Jak wyjaśnia częstochowski magistrat mniejsze środki dla miasta to efekt korekty Ministerstwa Finansów po uchwaleniu budżetu państwa na 2023 r. Ubytki dotyczą kwot części oświatowej subwencji ogólnej (-578 tys. zł) oraz części równoważącej subwencji ogólnej (-648 tys. zł). Obecnie wysokość oświatowej subwencji dla Częstochowy wynosi niespełna 427,5 mln zł, a część równoważąca subwencji to nieco ponad 19,5 mln zł.
- Ta zmiana skutkuje pogłębieniem niedoborów finansowych w oświacie, które muszą być uzupełniane ze środków własnych samorządu. Rządowa subwencja oświatowa teoretycznie powinna wystarczać na nauczycielskie płace oraz utrzymanie szkół i innych placówek oświatowych w Częstochowie (na przedszkola miasto nie otrzymuje subwencji, tylko niedużą dotację) - zauważa Włodzimierz Tutaj, rzecznik prasowy Urzędu Miasta Częstochowy. - W praktyce Częstochowa (tak jak inne miasta) dokłada do oświaty coraz więcej, bo koszty rosną zdecydowanie szybciej niż wysokość subwencji, zwłaszcza w ostatnich latach, po reformie edukacji - dodaje.
W 2015 r. miasto dołożyło do subwencji tylko 47 mln zł, natomiast w 2022 r. było to już 142 mln zł. Środki ministerialne pokrywają obecnie tylko ok. 73 proc. subwencjonowanych wydatków oświatowych i nie wystarczają nawet na nauczycielskie płace.
- Z uwagi na obecny system finansowania oświaty w ramach subwencji każda regulacja pensji (która nauczycielom z pewnością się należy) powoduje konieczność znalezienia dodatkowych środków przez samorząd. Środki z subwencji nigdy nie zabezpieczają pełnej kwoty na taką podwyżkę. Tak będzie i w przypadku zatwierdzonej ostatnio zmiany uposażenia nauczycieli, z wyrównaniem od stycznia - mówi Tutaj.
Konieczność kierowania corocznie dużych dodatkowych kwot na niezbędne wydatki oświatowe jest jednym z głównych powodów ograniczenia możliwości finansowych samorządów, w tym Częstochowy, w ostatnich latach. Warto dodać, że wydatki na edukację stanowiły w 2022 r. 37,6 proc. budżetu miasta ogółem.
Przypomnijmy, że na sytuację finansową samorządu negatywnie wpływa także zmniejszenie dochodów z tytułu udziałów w PIT przypadających dla Częstochowy oraz większe wydatki spowodowane m.in. inflacją i obowiązkowym wzrostem wynagrodzeń.
Projektowane udziały w PIT w obecnym roku – w stosunku do wykonania roku 2022 - to ubytek aż o 53 mln zł, natomiast tylko wzrost kosztów mediów wymusił konieczność zabezpieczenia w budżecie miasta dodatkowo kwoty 19,2 mln zł.
- To efekt decyzji rządowych, których efektem jest odebranie samorządom należnym ich dochodów i brak zabezpieczenia ich przed skutkami kryzysu energetycznego - twierdzi Tutaj. - Zwiększone wydatki bez rządowych rekompensat są też skutkiem m.in. decyzji o wzroście minimalnego wynagrodzenia, bo miasto musi realizować podwyżki dla części pracowników jednostek samorządowych ze środków własnych, ograniczając tym samym swoje możliwości w zakresie innych zadań społecznie oczekiwanych.
Formułowane wielokrotnie przez stronę samorządową postulaty np. o zwiększenie procentowego udziału jednostek samorządu terytorialnego w podatku PIT w celu ustabilizowania sytuacji finansowej miast i gmin, nie zostały dotychczas uwzględnione.
